Ο σίδηρος (Fe) αποτελεί το πιο άφθονο χημικό στοιχείο του πλανήτη μας. Για τους φυτικούς οργανισμούς, θεωρείται ένα αρκετά σημαντικό στοιχείο για τη διαδικασία σχηματισμού της χλωροφύλλης, τη φωτοσύνθεση, την ενεργοποίηση συγκεκριμένων μεταβολικών μονοπατιών και τη διαδικασία της αναπνοής. Η τροφοπενία σιδήρου είναι ένα παγκόσμιο καλλιεργητικό ζήτημα, με σοβαρές επιπτώσεις στην απόδοση και στην ποιότητα των συγκομιζόμενων προϊόντων και κατ’ επέκταση στο γεωργικό εισόδημα. Η έλλειψη σιδήρου συνδέεται κυρίως με το υψηλό εδαφικό pH. Αρκετά ευαίσθητες καλλιέργειες στην τροφοπενία σιδήρου θεωρούνται τα πυρηνόκαρπα, τα εσπεριδοειδή, το ακτινίδιο, το αμπέλι, το ρύζι, η σόγια, η τομάτα, το αγγούρι και η φράουλα.

1. Βασικές λειτουργίες του σιδήρου      

Ο σίδηρος (Fe) έχει πολλές σημαντικές λειτουργίες, σχετικά με την ανάπτυξη των φυτικών οργανισμών. Καθοριστικός είναι ο ρόλος του στη φωτοσυνθετική διαδικασία. Συγκεκριμένα, δεσμεύεται στο ενεργό μέρος ενός ενζύμου, το οποίο καταλύει το πρόδρομο μόριο της βιοσύνθεσης της χλωροφύλλης και ως εκ τούτου η έλλειψή του προκαλεί χλώρωση. Ο σίδηρος είναι επίσης βασικό συστατικό μίας πρωτεΐνης (φερρεδοξίνη), η οποία απαιτείται για την αναγωγή των νιτρικών, την αναγωγή των θειικών, την αφομοίωση του αζώτου και την παραγωγή ενέργειας (NADP⁺). Ταυτόχρονα διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο τόσο στη σύνθεση του DNA, όσο και στη σύνθεση του αιθυλενίου. Έμμεσες λειτουργίες που αποδίδονται στον σίδηρο περιλαμβάνουν την μεριστωματική αύξηση του ακρορριζίου.

2. Διαθεσιμότητα 

Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος του συνολικού σιδήρου στο έδαφος, βρίσκεται υπό τρισθενή ιοντική μορφή (Fe³⁺), η δισθενής μορφή (Fe²⁺) του σιδήρου, είναι η κύρια αφομοιώσιμη μορφή για τα φυτά. Αυτή η μορφή είναι σχετικά διαλυτή, αλλά οξειδώνεται αρκετά εύκολα σε Fe³⁺. Ο Fe³⁺ όμως, είναι αδιάλυτος σε ουδέτερο και αλκαλικό περιβάλλον, καθιστώντας τον μη διαθέσιμο για τα φυτά. Σε αυτούς τους τύπους εδαφών (ασβεστολιθικά εδάφη), συνιστάται η χρήση χηλικών μορφών σιδήρου (σύμπλοκα σιδήρου με οργανική ουσία). Συνεπώς γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η διαλυτότητα του σιδήρου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη τιμή του pH. 

Η αλληλεπίδραση σιδήρου με άλλα θρεπτικά στοιχεία, είναι εξίσου ένας αρκετά σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη διαθεσιμότητά του. Υψηλά επίπεδα ψευδαργύρου (Zn), χαλκού (Cu), φωσφόρου (P), ασβεστίου (Ca), βορίου (B) και μαγγανίου (Mn), ενδέχεται να παρεμποδίσουν τη διαλυτότητα και τη πρόσληψη του σιδήρου (Fe) από τα φυτά. Αντιθέτως, το κάλιο (Κ) και το θείο (S) δείχνουν να έχουν θετική συσχέτιση με το στοιχείο του σιδήρου. Το άζωτο (Ν) προωθώντας την βλαστική αύξηση, ενισχύει παράλληλα και την έλλειψη του σιδήρου (δυσκίνητο στοιχείο).  

Επιπλέον παράγοντες που επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα σιδήρου είναι το ποσοστό της οργανικής ουσίας, η θερμοκρασία, η εδαφική υγρασία, το ύψος βροχής και η τιμή του πορώδους.

3. Πρόσληψη 

Οι φυτικοί οργανισμοί, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν την τροφοπενία σιδήρου, ανέπτυξαν διάφορες στρατηγικές πρόσληψης:

• Στρατηγική Ι: Το ριζικό σύστημα απελευθερώνει ουσίες, οι οποίες μειώνουν τη τιμή του εδαφικού pH. Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν τα ψυχανθή.
• Στρατηγική II: Έκκριση χηλικών ενώσεων (φυτοσιδηροφόρες ενώσεις), οι οποίες σχηματίζουν σύμπλοκα με το σίδηρο, με αποτέλεσμα την αύξηση της διαλυτότητας και της πρόσληψής του. Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν τα σιτηρά. 

Επίσης, η επιλογή αζωτούχου λιπάσματος επηρεάζει σημαντικά τη πρόσληψη σιδήρου. Αμμωνιακά λιπάσματα τα οποία μειώνουν το pH, ευνοούν την πρόσληψη σιδήρου. Από την άλλη μεριά τα νιτρικά τη δυσχεραίνουν, λόγω της αύξησης pH.

4. Τροφοπενία σιδήρου

Τα συμπτώματα της τροφοπενίας σιδήρου (Fe) είναι παρόμοια με εκείνα της τροφοπενίας μαγνησίου (Mg), επειδή και τα δύο στοιχεία συμμετέχουν στη βιοσύνθεση της χλωροφύλλης. Όμως, επειδή ο σίδηρος είναι δυσκίνητο στοιχείο εντός του φυτού (ενώ το μαγνήσιο είναι ευκίνητο), τα συμπτώματα της έλλειψης σιδήρου εμφανίζονται πρώτα στα νεαρά φύλλα. Γενικώς, η τροφοπενία σιδήρου εμφανίζεται όταν η συγκέντρωσή του πέσει κάτω από τα 10 – 30 ppm. Σε συνθήκες έλλειψης παρατηρείται μεσονεύρια χλώρωση στο έλασμα του φύλλου, μείωση ανάπτυξης των κορυφαίων μεριστωμάτων, επέκταση της χλώρωσης στα υπόλοιπα φύλλα και φυλλόπτωση. 

Η έλλειψη Fe είναι η πιο συνηθισμένη έλλειψη ιχνοστοιχείου, σε ένα μεγάλο εύρος καλλιεργειών. Τροφοπενίες ψευδαργύρου παρατηρούνται έντονα στα πυρηνόκαρπα, στα εσπεριδοειδή, στο ακτινίδιο, στο αμπέλι, στο ρύζι, στη σόγια, στη τομάτα, στο αγγούρι και στη φράουλα. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα τροφοπενίας σιδήρου σε ορισμένες καλλιέργειες.

5. Συμβουλές για την αποτροπή της τροφοπενίας σιδήρου

Αρχικά προτείνουμε να διεξάγετε κάθε δύο χρόνια εδαφολογική ανάλυση του αγρού σας, έτσι ώστε να έχετε μία πλήρη εικόνα του επιπέδου των θρεπτικών στοιχείων. Συγκρίνετε τους στόχους που έχετε βάλει στην απόδοση με τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων σας και συζητείστε τις διαθέσιμες επιλογές με τον γεωπόνο σας. Επειδή υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ ανεπάρκειας ενός θρεπτικού στοιχείου και τοξικότητας, είναι σημαντικό να εφαρμόσετε τη σωστή ποσότητα σιδήρου, με το σωστό ρυθμό, χρησιμοποιώντας πάντοτε το σωστό προϊόν.

Ανάλογα με τις εδαφολογικές συνθήκες του κάθε αγρού τα λιπάσματα σιδήρου ταξινομούνται στις εξής κατηγορίες: 

1. Θειικός σίδηρος (Fe₂SO₄): Κατά μέσο όρο ο συγκεκριμένος τύπος λιπάσματος, περιέχει 20% σίδηρο και είναι κατάλληλος για εφαρμογή σε όξινα εδάφη. Χρησιμοποιείται κυρίως διαφυλλικά.
2. Χηλικές μορφές σιδήρου:

• Fe – EDTA: Αυτός ο τύπος λιπάσματος σιδήρου είναι σταθερός σε εδάφη με τιμή pH κάτω από 6,5. Εάν το pH ανέβει έστω και μισή μονάδα σχεδόν το 50% του σιδήρου δεν θα είναι διαθέσιμο.
• Fe – DTPA: Αυτή η χηλική μορφή σιδήρου είναι σταθερή μέχρι το pH να φτάσει το 7,5.
• Fe – EDDHA: Ο συγκεκριμένος τύπος λιπάσματος είναι σταθερός σε όλο το εύρος των τιμών του pH (έως και 12).

Η εταιρεία μας διαθέτει μία πλήρη γκάμα προϊόντων θρέψης σιδήρου. 

Το FERRI – GREEN® είναι ένα χηλικό λίπασμα σιδήρου στερεάς μορφής και υψηλής ποιότητας. Περιέχει χηλική μορφή σιδήρου (Fe) EDDHA 6%, υψηλής αναλογίας όρθο – όρθο ισομερούς (80%). Είναι ένα λίπασμα σταθερό σε όλο το εύρος των τιμών του pH (από 3 έως 12). Εφαρμόζεται σε όλες τις καλλιέργειες συμπεριλαμβανομένων των κηπευτικών, του αμπελιού, της φράουλας, του ακτινιδίου, των πυρηνόκαρπων και των εσπεριδοειδών. Συνήθης συνιστώμενη δόση είναι 0,5 – 1,5 kg / στρέμμα. Παρόμοιο σκεύασμα της εταιρείας μας είναι και το FERRI – TOP®. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον αναλυτικό οδηγό χρήσης των προϊόντων μπορείτε να βρείτε στην καρτέλα «Προϊόντα» στην ιστοσελίδα μας. 

Προσαρμοσμένα στις ανάγκες της υδροπονίας τα χηλικά λιπάσματα Fe – DTPA®, ανταποκρίνονται στο μέγιστο. Το λίπασμα Fe – DTPA® 11% powder είναι ένα λίπασμα στερεάς μορφής και είναι σταθερό σε τιμές pH από 3 έως 8. Συνιστώμενη δόση για διαφυλλικές εφαρμογές είναι 500 – 1000 gr/tn. Το λίπασμα Fe – DTPA® 6% liquid είναι ένα υγρό λίπασμα το οποίο είναι σταθερό σε τιμές pH από 3 έως 8. Συνιστώμενη δόση είναι 3L/tn. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον αναλυτικό οδηγό χρήσης των προϊόντων μπορείτε να βρείτε στην καρτέλα «Προϊόντα» στην ιστοσελίδα μας.

Το VIOMIX AMINO – Fe®, είναι ένα υγρό χηλικό λίπασμα σιδήρου διαφορετικό από τα υπόλοιπα. Αντί για σύμπλοκο οργανικής ουσίας, το συγκεκριμένο λίπασμα περιέχει σύμπλοκο σιδήρου με L – Αμινοξέα 5%. Εφαρμόζεται για ένα πλήθος καλλιεργειών και η συνιστώμενη δόση είναι 3 L/tn διαφυλλικά. 

To Fe – ELEMENTS® είναι ένα εξειδικευμένο προϊόν σιδήρου (Fe) EDTA 13,2 % στερεάς μορφής. Είναι 100% υδατοδιαλυτό και περιέχει χηλικό EDTA σίδηρο (Fe), έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή πρόσληψη του στοιχείου  κατά την εφαρμογή του. Είναι κατάλληλο τόσο για διαφυλλικές εφαρμογές όσο και για υδρολιπάνσεις. Είναι ένα λίπασμα σταθερό σε τιμές pH από 3 έως 7. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον οδηγό χρήσης των προϊόντων μπορείτε να βρείτε στην καρτέλα «Προϊόντα» στην ιστοσελίδα μας.